Từ thời pháp thuộc, Việt Nam chỉ có hệ thống cấp và thoát nước đô thị tại hai thành phố lớn đó là Thành phố Hà Nội và Thành Phố Hồ Chí Minh với quy mô nhỏ, đa số phục vụ giới công chức người Pháp lúc bấy giờ, rồi sau này, với sự phát triển của đất nước, mạng lưới cấp và thoát nước được mở rộng ra các thành phố ở các tỉnh thành, nhưng cũng chỉ tập trung ở trung tâm thành phố với quy mô chưa đầy đủ, vì nhiều yếu tố lý do, nhưng lý do lớn nhất là vốn đầu tư. Vì để có hệ thống ống lớn dẫn nước truyền tải trong thành phố, trước khi qua hệ thống phân phối nhỏ đến từng hộ dân, thì cần một số vốn rất lớn. Mặc dù Đảng và nhà nước ta đã rất cố gắng kêu gọi các nguồn vốn ODA, và vốn ngân sách để đầu tư... nhưng vẫn còn rất khiêm tốn.
Và trong hệ thống cấp và thoát nước, thì ống – các loại van – phụ kiện là rất quan trọng. Có nhiều loại vật liệu khác nhau như ống nhựa PVC, ống HDPE, ống thép, ống cốt sợi thủy tinh, ống gang xám, ống gang dẻo. Trong đó gang dẻo là loại vật liệu tốt nhất và được hầu hết các nước phát triển và rất nhiều các quốc gia khác trên thế giới sử dụng, như các nước Châu Âu, Nhật, Trung Quốc, Hàn Quốc, Trung Đông...
Gang dẻo có khả năng cơ khí chịu lực tác động bên ngoài cao gấp nhiều lần các loại ống khác, cũng như áp lực bên trong rất cao từ 25 bar đến 100 bar và nhiều thành phần cơ khí (lực kéo > 420 MPA, độ giãn dài >10%, lực đàn hồi >300N, độ cứng > 230), kết hợp kết nối thúc và nối neo, chống lại tác động và dịch chuyển của đất, nền đất yếu, quanh co, dốc đứng. Đặc biệt là thi công dễ dàng, tiết kiệm. Ngoài ra không bị thẩm thấu hóa chất và ăn mòn hóa chất, đất ô nhiễm, hay bị suy giảm bởi nhiệt độ và thời gian như ống khác. Và việc sản xuất ống gang dẻo, phụ kiện gang dẻo phải hoàn toàn tuân thủ theo tiêu chuẩn quốc tế (ISO 2531). Do đó trị số an toàn ống gang cao hơn các loại ống khác gấp nhiều lần. Thời gian sử dụng của ống gang đạt tới trên 120 năm, không cần phải bảo trì, duy tu. Đó là lý do tại sao hầu hết các quốc gia phát triển trên thế giới chọn ống gang dẻo cho tuyến truyền tải của họ.
Hiện nay, trong nước cũng chỉ có các nhà sản xuất ống nhựa HDPE, ống thép, mà chưa có nhà sản xuất chuyên nghiệp ống gang dẻo, do đó các chủ đầu tư chỉ còn cách là chọn ống HDPE, ống thép... hoặc là nhập khẩu ống gang dẻo. Tuy nhiên, thị trường ống gang dẻo – phụ kiện gang dẻo – van gang dẻo hầu như 100% rơi vào tay các hãng nước ngoài, đặc biệt là phần lớn thị trường được chiếm lĩnh bởi một hãng của Bộ quốc phòng Trung Quốc vì nhiều lý do như là sự linh động của họ và nhất là chính sách giá cả tùy vào chất lượng... nhưng thực ra, chất lượng cao nhất của họ hiện nay cũng còn phải bàn nhiều!
Để tìm hiểu kỹ hơn về các vấn đề trên, Phóng viên Tạp chí Cấp thoát nước Việt Nam đã có buổi trao đổi, chia sẻ với chuyên gia về ống gang dẻo Phạm Ngọc Hoàng – Giám đốc điều hành của nhãn hiệu gang dẻo RAMBON, người đã có nhiều nghiên cứu về thị trường ống gang dẻo trên toàn cầu.
Chào ông Phạm Ngọc Hoàng. Được biết ông không chỉ là nhà nghiên cứu hàng đầu về ống gang dẻo, mà ông từng có thời gian tham gia phát triển sản phẩm này cho một hãng ống gang lớn nhất thế giới. Ông có thể cho biết thêm đôi nét về nghề đúc gang dẻo của Việt Nam? Theo ông, liệu Việt Nam có thể có một thương hiệu ống gang mạnh như một số nước khác trên thế giới hiện nay hay không?
Nói đến sản xuất ống gang dẻo, hay phụ kiện gang dẻo, các loại van gang dẻo thì phải nói đến ngành Đúc, Việt Nam ta từ xưa đã rất nổi tiếng về nghề đúc với trình độ ngang ngửa các cường quốc khác như: Pháp, Nga, Nhật, Trung Quốc, thậm chí là có tinh xảo hơn, nguyên vật liệu đa dạng hơn... Điển hình chính là tuyệt tác Trống đồng Đông Sơn và nhiều dụng cụ vũ khí đã giúp chúng ta tạo nên những chiến thắng hiển hách trong lịch sử. Và gần hơn, trước giải phóng, Tổ hợp Gang Thép Thái Nguyên đã sản xuất ra rất nhiều sản phẩm gang đúc như: trục tuabin, sản phẩm máy móc phục vụ quá trình chiến đấu cũng như sản xuất, thậm chí là chế tạo được cả nòng đại bác bắn rơi B52 của Mỹ.
Nhưng trước những đổi mới của công nghệ, và quá trình phát triển cũng như hệ quả của chiến tranh..., chúng ta chỉ xuất nguyên liệu thô, mà chưa có nhà sản xuất ống gang dẻo, phụ kiện gang dẻo, van gang dẻo phục vụ ngành cấp và thoát nước. Cũng có những đơn vị tiên phong nhưng hầu hết đã đóng cửa, hoặc chỉ sản xuất cầm cự với những sản phẩm chất lượng kém.
Nguyên nhân của việc này không phải là Việt Nam ta có khả năng không đầu tư và phát triển các sản phẩm này. Nhưng vì thị trường về các phụ kiện vật tư gang dẻo trong ngành cấp và thoát nước của ta còn nhỏ, mà vốn đầu tư nhà máy thì lại rất lớn. Mặt khác, đã đầu tư thì sản phẩm sản xuất ra phải đạt được tiêu chuẩn chất lượng thế giới là ISO 2531: 2009 và châu Âu EN 545, cũng như chất lượng phải ngang hoặc hơn các hãng nước ngoài đi trước. Ngoài ra thì yếu tố “chính sách bán hàng” và tạo “niềm tin khách hàng” cũng đóng vai trò rất quan trọng.
Được biết gần đây ông cũng tham gia phát triển một thương hiệu ống gang dẻo tại Việt Nam, đó là thương hiệu RAMBON, sau khi có thời gian phát triển cho một tập đoàn ống gang dẻo lớn của Châu Âu và ngay trong giai đoạn đầu đã rất thành công khi chưa đầy một năm đã trúng 4 dự án. Trong đó có một dự án cấp nước rất lớn và nổi tiếng, đó là dẫn nước cho tổ hợp Samsung Thái Nguyên. Tổng thầu của dự án là phía Nhật Bản, cùng với những yêu cầu rất cao của SamSung, nhưng RAMBON đã vượt qua các tên tuổi hàng đầu thế giới để trúng thầu dự án này. Đâu là nguyên nhân cho một thương hiệu mới như RAMBON có các bước thành công như vậy?
Hệ thống truyền dẫn nước cho Samsung Thái Nguyên có tổng chiều dài 60,000 mét ống đường kính 1000 và 3000 mét ống đường kình 1200. Như bạn đã biết, với một thương hiệu mới sẽ chắc chắn gặp rất nhiều bất lợi hơn các thương hiệu cũ đã có mặt tại thị trường nhiều năm, họ được nhiều người biết tới, có nhiều dự án tham khảo. Và RAMBON ban đầu cũng vô cùng khó khăn khi vượt qua các “tiêu chí” ấy! Mặc dù hãng mới như chúng tôi có thế mạnh hơn nhiều so với các hãng cũ về dây chuyền máy móc mới, chính xác hơn, chất lượng cao hơn và cả chính sách bán hàng, dịch vụ mạnh mẽ hơn.
Với các dự án mà RAMBON đã thành công, đầu tiên phải xác định là các dự án này đòi hỏi các sản phẩm ống gang dẻo, phụ kiện gang dẻo phải đồng bộ thương hiệu và phải đáp ứng yêu cầu chất lượng rất cao nhất. Tuân thủ nghiêm ngặt tiêu chuẩn ISO 2531: 2009, cùng đáp ứng tiêu chí gắt gao của tổng thầu Nhật Bản. Ngoài ra phải đáp ứng các yêu cầu đảm bảo chất lượng nước rất gắt gao của Samsung, vì Thái Nguyên sẽ là trung tâm sản xuất toàn cầu của họ. Sau đó là khả năng đáp ứng giao hàng và giá cả. Dự án này chủ đầu tư và tổng thầu đã chuẩn bị, khảo sát, lựa chọn tất cả các hãng ống gang lớn đến từ Nhật, Pháp, Mỹ. Nhưng vào phút cuối, khi trải qua nhiều vòng thẩm định và tìm hiểu khác nhau, ống gang dẻo, phụ kiện gang dẻo và các loại van gang dẻo RAMBON đã được lựa chọn. Điều này cho thấy được rằng, các thương hiệu mới với chất lượng cao và uy tín, chính sách tốt vẫn có thể tham gia thị trường một cách mạnh mẽ.
Rất cảm ơn ông về những chia sẻ vừa rồi. Nhân dịp năm mới, xin chúc ông sức khỏe và chúc cho thương hiệu RAMBON sẽ ngày càng khẳng định được vị thế của mình trên thị trường vật tư thiết bị ngành nước của Việt Nam cũng như trên thế giới.
Một số hình ảnh về dây truyền sản xuất và sản phẩm của thương hiệu Rambon:
Nguyễn Huy (thực hiện)
